Во ЕУ и Германија одамна постојат правила според кои и возачите на камиони кои не се од ЕУ треба да бидат соодветно платени и нивните услови за работа да бидат барем донекаде пристојни. Но, тоа е теорија која нема никаква врска со практиката.Разликите што постојат во рамките на Европската унија може да се видат и во протокот на камиони на германските автопати: приколката (а можеби и стоката во неа) обично е од една од побогатите земји-членки на ЕУ, а влечното возило е од една од земјите-членки на ЕУ со пониски даноци за возила и осигурување.
Но, вистинската „светска заедница“ може да се види на паркинзите покрај автопатиштата, особено пред викендот кога на камионите генерално им е забрането да возат – најмалку има возачи од земјите на Европската унија, бидејќи дури и оние од помалку богатите земји-членки сметаат дека е премногу работа за премалку пари.
Новинари од германскиот јавен сервис АРД неодамна посетија паркинг во близина на Дортмунд во друштво на синдикални активисти. Паркингот е преполн, бидејќи ги нема доволно. Полицијата ги избрка од места каде што не треба да се паркираат тешки камиони, а тука е и „законот на џунглата“: дури и на „службените“ паркинзи речиси и да нема надзорни камери, а практично нема чувари. каде било. Кражбата на гориво, па дури и на стока од камион е вообичаена работа, а за тоа одговара возачот.
Растојанието меѓу огромните камиони на паркингот е едвај една педа. Возачите со своите сиромашни луѓе поминуваат низ тоа: подготвуваат нешто што треба да биде ручек на камповите. Некои се обидуваат некако да се измијат, препотени од напорното патување.
Првиот соговорник е возач од Белорусија. Тој бил ангажиран во агенција од Литванија и заработува 75 евра дневно. Нема здравствена и пензија. А ако треба да плати казна затоа што, на пример, ја надминал брзината (роковите за испорака се претесни за да се почитуваат сообраќајните знаци), сопственикот не покрива.
Нема хотел
Возач од Белорусија слушнал нешто за програмата „Fair Mobilität“ (Faire Mobilität), која им гарантира на возачите во Германија од февруари 2022 година дека нивниот работодавец мора да плати за сместување во хотел за време на ноќен одмор. Ова е задолжително во ЕУ од 2006 година. Нашиот соговорник, меѓутоа, никогаш немал таков луксуз. Живее и спие во својот камион бидејќи нема пари за друго.
Така е и со возачот на друг камион на истиот паркинг. Тој е од Украина, а работи за газда од Словачка. А според истото германско правило „Фер мобилност“ треба да ја добива минималната плата пропишана во Германија, бидејќи вози по германските патишта, 12,50 евра на час. Сепак, тој добива минимална плата во Словачка, која е околу 800 евра месечно. И тој сè уште е среќен што може да наплати нешто за патните трошоци.
Најголемата шега е регулативата за таканаречената „каботажа“ – односно обврската на работодавачот да му овозможи на возачот да се врати во својата земја по најмногу осум недели. Претставничката на германскиот синдикат Ана Вајрих вели:
– Има многу пријави за возачи кои со месеци возат од една до друга дестинација во Западна Европа, некои и повеќе од една година, што законски не е дозволено.
Ситуацијата се влошува, бидејќи и (евтините) камионџии никогаш не се доволни. Едвин Атема е холандски синдикален активист кој многу добро ја познава состојбата на европските патишта. Тој и тим германски новинари се среќаваат со возач од Филипините на паркингот во близина на Бад Херсфелд. Во камионот е непрекинато осум месеци. Вози по патиштата во ЕУ и е во постојан страв од полицијата. Долго време нема валидна дозвола за престој во ЕУ – никогаш немал ниту работна дозвола.
Има и двајца возачи од Индија – финтата со двајца возачи е што нивниот „работен ден“ според прописите на ЕУ не е 24 часа, туку можат да направат ноќна пауза само по 30 часа возење. Двајцата се јавиле на оглас во еден весник во Индија, но прво на агенцијата требало да и платат 4.000 евра за воопшто да дојдат во Европа. Сега заработуваат околу 1.700 евра месечно, но истото важи и за нив: што и да им се случи, тоа е нивен проблем.
Холандскиот синдикалец има и снимка од телефонски разговор меѓу газдата и филипинскиот возач кој се осмелил да се пожали на условите за работа:
– На тие ваши Филипини едвај добивате 100 евра, а сега дојдовте да глумите херој!
За холандскиот синдикалец нема сомнеж, тие ги сметаат фирмите за криминалци. Проблемот, сепак, е што возачите често немаат избор: на површина изгледа дека има голем број превозници, но всушност изборот на работодавците се намалува.
За нив е подобро да молчат
Новинарите на германскиот јавен сервис со сите овие наоди се соочија и со компании кои ги користат услугите на превозниците, како што се „Амазон“ или „Икеа“. Тие редовно тврдат дека се подготвени веднаш да реагираат на ваквите практики, па дури и да престанат да ги користат услугите на тој превозник.
Тоа е стар проблем со странските работници во ЕУ, вели германската синдикална активистка Ана Вајрих.
– Малкумина од нив се осмелуваат да пријават прекршок. Ако им замерат на работодавците, ќе мора да ја напуштат Европската унија – заклучува таа.
